…देवीमाहात्म्यम्… «Величие Богини» Глава 2

Глава 2. «Истребление воинств Махишасуры»

.. द्वितीयोऽध्यायः ..
.. dvitīyo’dhyāyaḥ ..

ऋषिरुवाच ॥१॥
oṁ hrīṁ ṛṣiruvāca .. 1..

Мудрец сказал:

देवासुरमभूद्युद्धं पूर्णमब्दशतं पुरा।
महिषे सुराणाम् अधिपे देवानाञ्च पुरन्दरे ॥२॥
devāsuramabhūdyuddhaṁ pūrṇamabdaśataṁ purā .
mahiṣe’surāṇāmadhipe devānāṁ ca purandare .. 2..

В древности целую сотню лет шла битва девов и асуров; тогда Махиша был царем асуров, Индра — царем девов.

तत्रासुरैर्महावीर्यिर्देवसैन्यं पराजितं।
जित्वा च सकलान् देवान् इन्द्रो भून्महिषासुरः ॥३॥
tatrāsurairmahāvīryairdevasainyaṁ parājitam .
jitvā ca sakalān devānindro’bhūnmahiṣāsuraḥ ..

И великой мощью асуров было сокрушено войско девов; победив всех девов, Махишасура (сам) стал индрой (царем небес).

ततः पराजिता देवाः पद्मयोनिं प्रजापतिम्।
पुरस्कृत्यगतास्तत्र यत्रेश गरुडध्वजौ ॥४॥
tataḥ parājitā devāḥ padmayoniṁ prajāpatim .
puraskṛtya gatāstatra yatreśagaruḍadhvajau .. 4..

А побежденные девы, выдвинув вперед рожденного в лотосе Брахму, и придя к Шиве и Вишну.

यथावृत्तं तयोस्तद्वन् महिषासुरचेष्टितम्।
त्रिदशाः कथयामासुर्देवाभिभवविस्तरम् ॥५॥
yathāvṛttaṁ tayostadvanmahiṣāsuraceṣṭitam .
tridaśāḥ kathayāmāsurdevābhibhavavistaram .. 5..

Подробно поведали о происшедшем, о победе над девами злого Махишасуры:

सूर्येन्द्राग्न्यनिलेन्दूनां यमस्य वरुणस्य च
अन्येषां चाधिकारान्स स्वयमेवाधितिष्टति ॥६॥
sūryendrāgnyanilendūnāṁ yamasya varuṇasya ca .
anyeṣāṁ cādhikārānsa svayamevādhitiṣṭhati .. 6..

«Он присвоил власть Сурьи, Индры, Агни, Вайю, Чандры, Ямы и Варуны, и прочих (девов).

स्वर्गान्निराकृताः सर्वे तेन देव गणा भुविः।
विचरन्ति यथा मर्त्या महिषेण दुरात्मना ॥७॥
svargānnirākṛtāḥ sarve tena devagaṇā bhuvi .
vicaranti yathā martyā mahiṣeṇa durātmanā .. 7..

Изгнанные с небес злонравным Махишей, сонмы богов бродят по земле подобно смертным.

एतद्वः कथितं सर्वम् अमरारिविचेष्टितम्।
शरणं वः प्रपन्नाः स्मो वधस्तस्य विचिन्त्यताम् ॥८॥
etadvaḥ kathitaṁ sarvamamarāriviceṣṭitam .
śaraṇaṁ vaḥ prapannāḥ smo vadhastasya vicintyatām .. 8..

Вот наш рассказ о всех делах врага бессмертных; просим у вас прибежища, благоволите найти средство убить его».

इत्थं निशम्य देवानां वचांसि मधुसूधनः
चकार कोपं शम्भुश्च भ्रुकुटीकुटिलाननौ ॥९॥
itthaṁ niśamya devānāṁ vacāṁsi madhusūdanaḥ .
cakāra kopaṁ śambhuśca bhrukuṭīkuṭilānanau .. 9..

Услышав такие слова девов, Вишну и Шива исполнились гнева, свели брови, и лица их стали грозны.

ततो तिकोपपूर्णस्य चक्रिणो वदनात्ततः।
निश्चक्राम महत्तेजो ब्रह्मणः शङ्करस्य च ॥१०॥
tato’tikopapūrṇasya cakriṇo vadanāttataḥ .
niścakrāma mahattejo brahmaṇaḥ śaṅkarasya ca .. 10..

И от полного неистового гнева лика Держателя диска, а также лиц Брахмы и Шивы истек великий свет.

अन्येषां चैव देवानां शक्रादीनां शरीरतः।
निर्गतं सुमहत्तेजः स्तच्चैक्यं समगच्छत ॥ ११॥
anyeṣāṁ caiva devānāṁ śakrādīnāṁ śarīrataḥ .
nirgataṁ sumahattejastaccaikyaṁ samagacchata .. 11..

И от тел других, возглавляемых Индрой, девов, истекло великое сияние, и то (сияние) сгустилось воедино.

अतीव तेजसः कूटं ज्वलन्तमिव पर्वतम्।
ददृशुस्ते सुरास्तत्र ज्वालाव्याप्तदिगन्तरम् ॥ १२॥
atīva tejasaḥ kūṭaṁ jvalantamiva parvatam .
dadṛśuste surāstatra jvālāvyāptadigantaram .. 12..

Девы видели пред собой столб света — воистину ослепительно сиявшую гору, объявшую огнем все пространство.

अतुलं तत्र तत्तेजः सर्वदेव शरीरजम्।
एकस्थं तदभून्नारी व्याप्तलोकत्रयं त्विषा ॥ १३॥
atulaṁ tatra tattejaḥ sarvadevaśarīrajam .
ekasthaṁ tadabhūnnārī vyāptalokatrayaṁ tviṣā .. 13..

И невиданный объединенный свет, рожденный из тел всех девов, стал Женщиной, озарившей сиянием три мира.

यदभूच्छाम्भवं तेजः स्तेनाजायत तन्मुखम्।
याम्येन चाभवन् केशा बाहवो विष्णुतेजसा ॥ १४॥
yadabhūcchāmbhavaṁ tejastenājāyata tanmukham .
yāmyena cābhavan keśā bāhavo viṣṇutejasā .. 14..

Ее лик возник из сияния Шивы, волосы — из сияния Ямы, руки — из сияния Вишну.

सौम्येन स्तनयोर्युग्मं मध्यं चैन्द्रेण चाभवत्।
वारुणेन च जङ्घोरू नितम्बस्तेजसा भुवः ॥ १५॥
saumyena stanayoryugmaṁ madhyaṁ caindreṇa cābhavat .
vāruṇena ca jaṅghorū nitambastejasā bhuvaḥ .. 15..

Грудь — из сияния Луны, талия — из сияния Индры, голени и бедра – из сияния Варуны, поясница — из сияния Земли.

ब्रह्मणस्तेजसा पादौ तदङ्गुल्यो உर्क तेजसा।
वसूनां च कराङ्गुल्यः कौबेरेण च नासिका ॥ १६॥
brahmaṇastejasā pādau tadaṅgulyo’rkatejasā .
vasūnāṁ ca karāṅgulyaḥ kaubereṇa ca nāsikā .. 16..

Ступни — из сияния Брахмы, пальцы ног — из сияния Сурьи, пальцы рук – из сияния Васу, нос — из сияния Куберы.

तस्यास्तु दन्ताः सम्भूता प्राजापत्येन तेजसा ।
नयनत्रितयं जज्ञे तथा पावकतेजसा ॥ १७॥
tasyāstu dantāḥ sambhūtāḥ prājāpatyena tejasā .
nayanatritayaṁ jajñe tathā pāvakatejasā .. 17..

Ее зубы были созданы светом Праджапати, а три глаза – светом Очистителя-Агни.

भ्रुवौ च सन्ध्ययोस्तेजः श्रवणावनिलस्य च ।
अन्येषां चैव देवानां सम्भवस्तेजसां शिव ॥ १८॥
bhruvau ca saṁdhyayostejaḥ śravaṇāvanilasya ca .
anyeṣāṁ caiva devānāṁ sambhavastejasāṁ śivā .. 18..

Брови — сиянием (утренних и вечерних) Сумерек, уши возникли из сияния Вайю, и сияние прочих девов (также) стало Благой (богиней).

ततः समस्त देवानां तेजोराशिसमुद्भवाम्।
तां विलोक्य मुदं प्रापुः अमरा महिषार्दिताः ॥ १९॥
tataḥ samastadevānāṁ tejorāśisamudbhavām .
tāṁ vilokya mudaṁ prāpuramarā mahiṣārditāḥ .. 19..

И угнетенные Махишей небожители ликовали, глядя на Нее, рожденную общим сиянием всех девов.

शूलं शूलाद्विनिष्कृष्य ददौ तस्यै पिनाकधृक्।
चक्रं च दत्तवान् कृष्णः समुत्पाट्य स्वचक्रतः ॥ २०॥
śūlaṁ śūlādviniṣkṛṣya dadau tasyai pinākadhṛk .
cakraṁ ca dattavān kṛṣṇaḥ samutpāṭya svacakrataḥ .. 20..

Носящий (лук) Пинака (т.е. Шива) даровал Ей трезубец, извлеченный из собственного своего трезубца, и Кришна дал (боевой) диск, извлеченный из своего диска.

शङ्खं च वरुणः शक्तिं ददौ तस्यै हुताशनः ।
मारुतो दत्तवांश्चापं बाणपूर्णे तथेषुधी ॥२१॥
śaṅkhaṁ ca varuṇaḥ śaktiṁ dadau tasyai hutāśanaḥ .
māruto dattavāṁścāpaṁ bāṇapūrṇe tatheṣudhī .. 21..

Варуна преподнес Ей раковину, Пожиратель жертв (Агни) — дротик, а Вайю дал лук и два полных колчана стрел.

वज्रमिन्द्रः समुत्पाट्य कुलिशादमराधिपः।
ददौ तस्यै सहस्राक्षो घण्टामैरावताद्गजात् ॥२२॥
vajramindraḥ samutpāṭya kuliśādamarādhipaḥ .
dadau tasyai sahasrākṣo ghaṇṭāmairāvatādgajāt .. 22..

Индра дал молнию, извлеченную из своей собственной молнии; также тысячеглазый (Индра) преподнес Ей колокол (своего) слона Айраваты.

कालदण्डाद्यमो दण्डं पाशं चाम्बुपतिर्ददौ।
प्रजापतिश्चाक्षमालां ददौ ब्रह्मा कमण्डलं ॥२३॥
kāladaṇḍādyamo daṇḍaṁ pāśaṁ cāmbupatirdadau .
prajāpatiścākṣamālāṁ dadau brahmā kamaṇḍalum .. 23..

Яма дал посох из своего собственного смертного посоха, Варуна — аркан, Праджапати дал гирлянду четок, и Брахма — кувшин для воды.

समस्तरोमकूपेषु निज रश्मीन् दिवाकरः।
कालश्च दत्तवान् खड्गं तस्याः श्चर्म च निर्मलम् ॥२४॥
samastaromakūpeṣu nijaraśmīn divākaraḥ .
kālaśca dattavān khaḍgaṁ tasyai carma ca nirmalam .. 24..

Сурья даровал лучи, вошедшие во все поры Ее тела, а Кала – безупречные меч и щит.

क्षीरोदश्चामलं हारम् अजरे च तथाम्बरे ।
चूडामणिं तथादिव्यं कुण्डले कटकानिच ॥२५॥
kṣīrodaścāmalaṁ hāramajare ca tathāmbare .
cūḍāmaṇiṁ tathā divyaṁ kuṇḍale kaṭakāni ca .. 25..

Молочный океан дал блистающее ожерелье, пару нетленных одежд, небесный камень на венец, серьги и браслеты.

अर्धचन्द्रं तधा शुभ्रं केयूरान् सर्व बाहुषु ।
नूपुरौ विमलौ तद्व द्ग्रैवेयकमनुत्तमम् ॥२६॥
ardhacandraṁ tathā śubhraṁ keyūrān sarvabāhuṣu .
nūpurau vimalau tadvad graiveyakamanuttamam .. 26..

Сияющее ожерелье в виде полумесяца, браслеты на все руки, два сверкающих ножных браслета, несравненное ожерелье.

अङ्गुलीयकरत्नानि समस्तास्वङ्गुलीषु च ।
विश्व कर्मा ददौ तस्यै परशुं चाति निर्मलं ॥२७॥
aṅgulīyakaratnāni samastāsvaṅgulīṣu ca .
viśvakarmā dadau tasyai paraśuṁ cātinirmalam .. 27..

И превосходные кольца на все пальцы; Вишвакарма даровал Ей сияющую секиру.

अस्त्राण्यनेकरूपाणि तथा भेद्यं च दंशनम् ।
अम्लान पङ्कजां मालां शिरस्यु रसि चापराम्॥२८॥
astrāṇyanekarūpāṇi tathābhedyaṁ ca daṁśanam .
amlānapaṅkajāṁ mālāṁ śirasyurasi cāparām .. 28..

Оружие различных видов и несокрушимые доспехи; Океан дал головную гирлянду вечно свежих лотосов, еще одну на грудь.

अददज्जलधिस्तस्यै पङ्कजं चातिशोभनम् ।
हिमवान् वाहनं सिंहं रत्नानि विविधानिच ॥२९॥
adadajjaladhistasyai paṅkajaṁ cātiśobhanam .
himavān vāhanaṁ siṁhaṁ ratnāni vividhāni ca .. 29..

И прекрасный лотос в руку; Хималайя даровал средство передвижения — льва, и драгоценности разных видов.

ददावशून्यं सुरया पानपात्रं दनाधिपः ।
शेषश्च सर्व नागेशो महामणि विभूषितम् ॥३०॥
dadāvaśūnyaṁ surayā pānapātraṁ dhanādhipaḥ .
śeṣaśca sarvanāgeśo mahāmaṇivibhūṣitam .. 30..

Владыка сокровищ (Кубера) дал кубок особого напитка, а поддержатель Земли, властелин всех змеев Шеша.

नागहारं ददौ तस्यै धत्ते यः पृथिवीमिमाम् ।
अन्यैरपि सुरैर्देवी भूषणैः आयुधैस्तथाः ॥ ३१॥
nāgahāraṁ dadau tasyai dhatte yaḥ pṛthivīmimām .
anyairapi surairdevī bhūṣaṇairāyudhaistathā .. 31..

Дал Ей украшенное лучшими камнями змеиное ожерелье; и другие небожители поднесли Деви украшения и оружие.

 

सम्मानिता ननादोच्चैः साट्टहासं मुहुर्मुहु ।
तस्यानादेन घोरेण कृत्स्न मापूरितं नभः ॥ ३२॥
sammānitā nanādoccaiḥ sāṭṭahāsaṁ muhurmuhuḥ .
tasyā nādena ghoreṇa kṛtsnamāpūritaṁ nabhaḥ .. 32..

Тогда Она разразилась неистовым смехом, еще и еще раз, и Ее нескончаемый, страшный, безгранично великий рев объял все пространство.

 

अमायतातिमहता प्रतिशब्दो महानभूत् ।
चुक्षुभुः सकलालोकाः समुद्राश्च चकम्पिरे ॥ ३३॥
amāyatātimahatā pratiśabdo mahānabhūt .
cukṣubhuḥ sakalā lokāḥ samudrāśca cakampire .. 33..

Раздалось великое грозное эхо, все миры содрогнулись и всколыхнулись моря.

 

चचाल वसुधा चेलुः सकलाश्च महीधराः ।
जयेति देवाश्च मुदा तामूचुः सिंहवाहिनीम् ॥ ३४॥
cacāla vasudhā celuḥ sakalāśca mahīdharāḥ .
jayeti devāśca mudā tāmūcuḥ siṁhavāhinīm .. 34..

Сотряслась земля и покачнулись горы; «Победа тебе!» в радости воскликнули Ей, восседавшей на льве, боги.

 

तुष्टुवुर्मुनयश्चैनां भक्तिनम्रात्ममूर्तयः।
दृष्ट्वा समस्तं सङ्क्षुब्धं त्रैलोक्यम् अमरारयः ॥ ३५॥
tuṣṭuvurmunayaścaināṁ bhaktinamrātmamūrtayaḥ .
dṛṣṭvā samastaṁ saṁkṣubdhaṁ trailokyamamarārayaḥ .. 35..

А провидцы вознесли Ей хвалу, склоняясь в преданности; и при виде трех взволновавшихся миров все враги небожителей поднялись.

 

सन्नद्धाखिलसैन्यास्ते समुत्तस्थुरुदायुदाः।
आः किमेतदिति क्रोधादाभाष्य महिषासुरः ॥ ३६॥
sannaddhākhilasainyāste samuttasthurudāyudhāḥ .
āḥ kimetaditi krodhādābhāṣya mahiṣāsuraḥ .. 36..

Собрав все силы и воздев оружие. В гневе вскричав: «О! Что это?», Махишасура.

 

अभ्यधावत तं शब्दम् अशेषैरसुरैर्वृतः।
स ददर्ष ततो देवीं व्याप्तलोकत्रयां त्विषा ॥ ३७॥
abhyadhāvata taṁ śabdamaśeṣairasurairvṛtaḥ .
sa dadarśa tato devīṁ vyāptalokatrayāṁ tviṣā .. 37..

В окружении всех демонов бросился на звук того рева; (приблизившись) он увидел Деви, озарявшую сиянием три мира.

 

पादाक्रान्त्या नतभुवं किरीटोल्लिखिताम्बराम्।
क्षोभिताशेषपातालां धनुर्ज्यानिःस्वनेन ताम् ॥ ३८॥
pādākrāntyā natabhuvaṁ kirīṭollikhitāmbarām .
kṣobhitāśeṣapātālāṁ dhanurjyāniḥsvanena tām .. 38..

Пригнувшую землю Своим весом, касавшуюся небес остроконечным венцом, содрогавшую нижний мир звоном тетивы.

 

दिशो भुजसहस्रेण समन्ताद्व्याप्य संस्थिताम् ।
ततः प्रववृते युद्धं तया देव्या सुरद्विषां ॥ ३९॥
diśo bhujasahasreṇa samantādvyāpya saṁsthitām .
tataḥ pravavṛte yuddhaṁ tayā devyā suradviṣām .. 39..

Объявшую все стороны (света) тысячей (Своих) рук; и между Той Деви и ненавистниками богов вспыхнула битва.

 

शस्त्रास्त्रैर्भहुधा मुक्तैरादीपितदिगन्तरम् ।
महिषासुरसेनानीश्चिक्षुराख्यो महासुरः ॥ ४०॥
śastrāstrairbahudhā muktairādīpitadigantaram .
mahiṣāsurasenānīścikṣurākhyo mahāsuraḥ .. 40..

Ослепившая стороны света пламенем выпущенного оружия; вступил в бой предводитель войск Махишасуры — великий асур Чикшура.

 

युयुधे चमरश्चान्यैश्चतुरङ्गबलान्वितः ।
रथानामयुतैः षड्भिः रुदग्राख्यो महासुरः ॥ ४१॥
yuyudhe cāmaraścānyaiścaturaṅgabalānvitaḥ .
rathānāmayutaiḥ ṣaḍbhirudagrākhyo mahāsuraḥ .. 41..
Сопровождаемый четырьмя родами войск, сражался Чамара; окруженный шестьюдесятью тысячами колесниц, бился великий асур Удагра.

 

अयुध्यतायुतानां च सहस्रेण महाहनुः ।
पञ्चाशद्भिश्च नियुतैरसिलोमा महासुरः ॥ ४२॥
ayudhyatāyutānāṁ ca sahasreṇa mahāhanuḥ .
pañcāśadbhiśca niyutairasilomā mahāsuraḥ .. 42..

Вошли в бой Махахану, с десятью миллионами, и великий асур Асилома с пятнадцатимиллионным войском.

 

अयुतानां शतैः षड्भिःर्भाष्कलो युयुधे रणे ।
गजवाजि सहस्रौघै रनेकैः परिवारितः ॥ ४३॥
ayutānāṁ śataiḥ ṣaḍbhirbāṣkalo yuyudhe raṇe .
gajavājisahasraughairanekaiḥ parivāritaḥ .. 43..

В битве сражался Башкала с шестимиллионным войском; и Париварита, со множеством тысяч слонов и коней.

वृतो रथानां कोट्या च युद्धे तस्मिन्नयुध्यत ।
बिडालाख्यो युतानां च पञ्चाशद्भिरथायुतैः ॥ ४४॥
vṛto rathānāṁ koṭyā ca yuddhe tasminnayudhyata .
biḍālākhyo’yutānāṁ ca pañcāśadbhirathāyutaiḥ .. 44..

Воевал там, окруженный миллионами колесниц; и Бидала, окруженный пятью миллиардами колесниц.

 

युयुधे संयुगे तत्र रथानां परिवारितः।
अन्ये च तत्रायुतशो रथनागहयैर्वृताः ॥ ४५॥
yuyudhe saṁyuge tatra rathānāṁ parivāritaḥ .
anye ca tatrāyutaśo rathanāgahayairvṛtāḥ .. 45..

Сражался в той сече; и тысячи иных великих асуров, сопровождаемые множеством колесниц, слонов и коней.

 

युयुधुः संयुगे देव्या सह तत्र महासुराः।
कोटिकोटिसहस्त्रैस्तु रथानां दन्तिनां तथा ॥ ४६॥
yuyudhuḥ saṁyuge devyā saha tatra mahāsurāḥ .
koṭikoṭisahasraistu rathānāṁ dantināṁ tathā .. 46..

Сообща сражались в той битве с Деви; многими миллиардами сопровождавших его колесниц, слонов.

 

हयानां च वृतो युद्धे तत्राभून्महिषासुरः।
तोमरैर्भिन्धिपालैश्च शक्तिभिर्मुसलैस्तथा ॥ ४७॥
hayānāṁ ca vṛto yuddhe tatrābhūnmahiṣāsuraḥ .
tomarairbhindipālaiśca śaktibhirmusalaistathā .. 47..

И коней был окружен в той битве Махишасура; и копьями, пиками, дротиками и палицами.

 

युयुधुः संयुगे देव्या खड्गैः परसुपट्टिसैः।
केचिच्छ चिक्षिपुः शक्तीः केचित् पाशांस्तथापरे ॥ ४८॥
yuyudhuḥ saṁyuge devyā khaḍgaiḥ paraśupaṭṭiśaiḥ .
kecicca cikṣipuḥ śaktīḥ kecit pāśāṁstathāpare .. 48..

Мечами, топорами и острогами асуры стали биться с Деви; иные метали дротики, иные арканы.

 

देवीं खड्गप्रहारैस्तु ते तां हन्तुं प्रचक्रमुः।
सापि देवी ततस्तानि शस्त्राण्यस्त्राणि चण्डिका ॥ ४९॥
devīṁ khaḍgaprahāraistu te tāṁ hantuṁ pracakramuḥ .
sāpi devī tatastāni śastrāṇyastrāṇi caṇḍikā .. 49..

Иные направили в Деви сокрушительные удары мечей; но Та богиня Чандика, ливнями Своего оружия.

 

लील यैव प्रचिच्छेद निजशस्त्रास्त्रवर्षिणी ।
अनायस्तानना देवी स्तूयमाना सुरर्षिभिः ॥ ५०॥
līlayaiva praciccheda nijaśastrāstravarṣiṇī .
anāyastānanā devī stūyamānā surarṣibhiḥ .. 50..
Прославляемая богами и провидцами, воистину — словно играя, разбивала оружие врагов.

 

मुमोचासुरदेहेषु शस्त्राण्यस्त्राणि चेश्वरी ।
सो पि क्रुद्धो धुतसटो देव्या वाहनकेसरी ॥ ५१॥
mumocāsuradeheṣu śastrāṇyastrāṇi ceśvarī .
so’pi kruddho dhutasaṭo devyā vāhanakesarī .. 51..

И без усилия на лице Ишвари направляла в асуров вихрь Своего оружия, а лев — средство передвижения Деви, в ярости потрясая гривой.

 

चचारासुर सैन्येषु वनेष्विव हुताशनः।
निःश्वासान् मुमुचेयांश्च युध्यमानारणे உम्बिका॥ ५२॥
cacārāsurasainyeṣu vaneṣviva hutāśanaḥ .
niḥśvāsān mumuce yāṁśca yudhyamānā raṇe’mbikā .. 52..

Несся среди асуров, подобно пламени пожара, (свирепствующему) в лесу; и дыхание, переводимое в (той) битве Амбикой,

 

त एव सध्यसम्भूता गणाः शतसहस्रशः ।
युयुधुस्ते परशुभिर्भिन्दिपालासिपट्टिशैः ॥ ५३॥
ta eva sadyaḥ sambhūtā gaṇāḥ śatasahasraśaḥ .
yuyudhuste paraśubhirbhindipālāsipaṭṭiśaiḥ .. 53..

Тотчас становилось воинствами сотен и тысяч бойцов, бившихся топорами мечами и острогами.

 

नाशयन्तो உअसुरगणान् देवीशक्त्युपबृंहिताः ।
अवादयन्ता पटहान् गणाः शङां स्तथापरे ॥ ५४॥
nāśayanto’suragaṇān devīśaktyupabṛṁhitāḥ .
avādayanta paṭahān gaṇāḥ śaṅkhāṁstathāpare .. 54..

Вдохновляемые мощью Деви, те воины Деви истребляли полчища асуров, с боем в барабаны и дуя в раковины.

 

मृदङ्गांश्च तथैवान्ये तस्मिन्युद्ध महोत्सवे ।
ततोदेवी त्रिशूलेन गदया शक्तिवृष्टिभिः॥ ५५॥
mṛdaṅgāṁśca tathaivānye tasmin yuddhamahotsave .
tato devī triśūlena gadayā śaktivṛṣṭibhiḥ .. 55..

А иные оглашали празднество битвы (ударами) в мриданги; трезубцем и палицей, ливнями копий

 

खड्गादिभिश्च शतशो निजघान महासुरान् ।
पातयामास चैवान्यान् घण्टास्वनविमोहितान् ॥ ५६॥
khaḍgādibhiśca śataśo nijaghāna mahāsurān .
pātayāmāsa caivānyān ghaṇṭāsvanavimohitān .. 56..

Мечей и иного (оружия), Деви истребляла сотни великих асуров и сметала (наземь) других, оглушенных звоном колокола.

 

असुरान् भुविपाशेन बध्वाचान्यानकर्षयत् ।
केचिद् द्विधाकृता स्तीक्ष्णैः खड्गपातैस्तथापरे ॥ ५७॥
asurān bhuvi pāśena baddhvā cānyānakarṣayat .
kecid dvidhākṛtāstīkṣṇaiḥ khaḍgapātaistathāpare .. 57..

Иных асуров связывала арканом и тащила по земле, иных рассекала надвое быстрым ударом меча

 

विपोथिता निपातेन गदया भुवि शेरते ।
वेमुश्च केचिद्रुधिरं मुसलेन भृशं हताः ॥ ५८॥
vipothitā nipātena gadayā bhuvi śerate .
vemuśca kecidrudhiraṁ musalena bhṛśaṁ hatāḥ .. 58..

Иных повергала наземь, сокрушив ударами палицы; иных, ушибленных жестоким ударом булавы, рвало кровью.

 

केचिन्निपतिता भूमौ भिन्नाः शूलेन वक्षसि ।
निरन्तराः शरौघेन कृताः केचिद्रणाजिरे ॥ ५९॥
kecinnipatitā bhūmau bhinnāḥ śūlena vakṣasi .
nirantarāḥ śaraugheṇa kṛtāḥ kecidraṇājire .. 59..

Иные пали на землю с грудью, пронзенной копьем; пораженные непрестанным ливнем Ее стрел

 

शल्यानुकारिणः प्राणान् ममुचुस्त्रिदशार्दनाः ।
केषाञ्चिद्बाहवश्चिन्नाश्चिन्नग्रीवास्तथापरे ॥ ६०॥
śyenānukāriṇaḥ prāṇān mumucustridaśārdanāḥ .
keṣāṁcid bāhavaśchinnāśchinnagrīvāstathāpare .. 60..

Иные мучители Тридцати (богов) казались дикобразами, отдавшими жизнь на поле битвы; иным отсекло руки, иным перебило шею

 

शिरांसि पेतुरन्येषाम् अन्ये मध्ये विदारिताः।
विच्छिन्नजज्घास्वपरे पेतुरुर्व्यां महासुराः ॥ ६१॥
śirāṁsi peturanyeṣāmanye madhye vidāritāḥ .
vicchinnajaṅghāstvapare petururvyāṁ mahāsurāḥ .. 61..

У иных скатились (на землю) головы, иных рассекло посредине (туловища), иные из великих асуров пали наземь с отсеченными ногами.

एकबाह्वक्षिचरणाः केचिद्देव्या द्विधाकृताः।
छिन्नेपि चान्ये शिरसि पतिताः पुनरुत्थिताः ॥ ६२॥
ekabāhvakṣicaraṇāḥ keciddevyā dvidhākṛtāḥ .
chinne’pi cānye śirasi patitāḥ punarutthitāḥ .. 62..

Кто-то стал одноруким, одноглазым, одноногим, рассеченный надвое (ударом) Деви: иные, павшие с отрубленной головой, восставали вновь.

 

कबन्धा युयुधुर्देव्या गृहीतपरमायुधाः।
ननृतुश्चापरे तत्र युद्दे तूर्यलयाश्रिताः ॥ ६३॥
kabandhā yuyudhurdevyā gṛhītaparamāyudhāḥ .
nanṛtuścāpare tatra yuddhe tūryalayāśritāḥ .. 63..

И, схватив лучшее оружие, безголовыми продолжали бой с Деви; иные из них плясали на поле боя, увлеченные ритмом и звуками турьи.

 

कबन्धाश्चिन्नशिरसः खड्गशक्य्तृष्टिपाणयः।
तिष्ठ तिष्ठेति भाषन्तो देवी मन्ये महासुराः ॥ ६४॥
kabandhāśchinnaśirasaḥ khaḍgaśaktyṛṣṭipāṇayaḥ .
tiṣṭha tiṣṭheti bhāṣanto devīmanye mahāsurāḥ .. 64..

Туловища иных обезглавленных воздели мечи, дротики и остроги, а иные из великих асуров кричали Деви «Стой, стой!»

 

पातितै रथनागाश्वैः आसुरैश्च वसुन्धरा।
अगम्या साभवत्तत्र यत्राभूत् स महारणः ॥ ६५॥
pātitai rathanāgāśvairasuraiśca vasundharā .
agamyā sābhavattatra yatrābhūt sa mahāraṇaḥ .. 65..

Устланное колесницами, павшими слонами, конями и асурами, место великой битвы стало непроходимым.

 

शोणितौघा महानद्यस्सद्यस्तत्र विसुस्रुवुः।
मध्ये चासुरसैन्यस्य वारणासुरवाजिनाम् ॥ ६६॥
śoṇitaughā mahānadyaḥ sadyastatra prasusruvuḥ .
madhye cāsurasainyasya vāraṇāsuravājinām .. 66..

И ручьи крови слонов, асуров и коней потекли среди войск асуров, образуя великие реки.

क्षणेन तन्महासैन्यमसुराणां तथा உम्बिका।
निन्ये क्षयं यथा वह्निस्तृणदारु महाचयम् ॥ ६७॥
kṣaṇena tanmahāsainyamasurāṇāṁ tathāmbikā .
ninye kṣayaṁ yathā vahnistṛṇadārumahācayam .. 67..

Как огонь — огромную груду травы и дров, так Амбика во мгновение истребила несметное полчище асуров,

सच सिंहो महानादमुत्सृजन् धुतकेसरः।
शरीरेभ्यो உमरारीणामसूनिव विचिन्वति ॥ ६८॥
sa ca siṁho mahānādamutsṛjan dhutakesaraḥ .
śarīrebhyo’marārīṇāmasūniva vicinvati .. 68..

А Ее лев, издавая громовой рык и потрясая гривой, рыскал среди тел врагов бессмертных.

 

देव्या गणैश्च तैस्तत्र कृतं युद्धं तथासुरैः।
यथैषां तुष्टुवुर्देवाः पुष्पवृष्टिमुचो दिवि ॥ ६९॥
devyā gaṇaiśca taistatra kṛtaṁ yuddhaṁ tathāsuraiḥ .
yathaiṣāṁ tutuṣurdevāḥ puṣpavṛṣṭimuco divi .. 69..

И боги с небес осыпали цветочным дождем и гимнами прославляли воинства Деви, бившиеся с асурами на том поле битвы.

 

इति श्री मार्कण्डेय पुराणे सावर्निके मन्वन्तरे देवि महत्म्ये महिषासुरसैन्यवधो नाम द्वितीयो ध्यायः॥
iti śrīmārkaṇḍeyapurāṇe sāvarṇike manvantare devīmāhātmye mahiṣāsurasainyavadho nāma dvitīyo’dhyāyaḥ .. 2..

Такова в Деви Махатмъе Шри Маркандейя Пураны (эпоха Саварни) вторая глава, именуемая «Истребление воинств Махишасуры».

 

आहुति ॐ ह्रीं साङ्गायै सायुधायै सशक्तिकायै सपरिवारायै सवाहनायै अष्टाविंशति वर्णात्मिकायै लक्श्मी बीजादिष्टायै महाहुतिं समर्पयामि नमः स्वाहा ।

Перевод с санскрита: Андрей Игнатьев
Источник: http://wiki.shayvam.org/%D0%94%D0%B5%D0%B2%D0%B8-%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D1%8C%D1%8F_(%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%8F-%D0%BF%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0)